Μικροσκοπικά σφαιρίδια που χορηγούνται ενδοφλεβίως θα μπορούν στο μέλλον να εντοπίζουν τα καρκινικά κύτταρα και να απενεργοποιούν τα γονίδια που τροφοδοτούν τους όγκους. Η νέα τεχνολογία βασίζεται στη μέθοδο της «παρεμβολής RNA», της οποίας οι εφευρέτες βραβεύτηκαν πρόσφατα με Νόμπελ.
Τα νανοσωματίδια που παρουσιάζονται στο περιοδικό Nature αποτελούνται από τέσσερα τμήματα: δύο πολυμερή μόρια, μια πρωτεΐνη που συνδέεται με ένα συγκεκριμένο υποδοχέα των καρκινικών κυττάρων, καθώς και ένα μικρό μόριο RNA σχεδιασμένο να απενεργοποιεί ένα συγκεκριμένο καρκινικό γονίδιο.
Όταν εισαχθούν στην κυκλοφορία του αίματος, τα νανοσωματίδια εξαπλώνονται σε όλο το σώμα μέχρι να συναντήσουν τα καρκινικά κύτταρα που φέρουν τον συγκεκριμένο υποδοχέα. Τα νανοσφαιρίδια μπαίνουν τότε μέσα στα καρκινικά κύτταρα και διαλύονται, οπότε το μόριο RNA είναι ελεύθερο να αρχίσει την αντικαρκινική του δράση.
Η πρώτη φάση των κλινικών δοκιμών, κατά την οποία εξετάζεται κυρίως η ασφάλεια των υποψήφιων νέων θεραπειών, πραγματοποιήθηκε σε 15 ασθενείς με καρκίνο του δέρματος, και έδειξε ότι τα νανοσωματίδια πράγματι εισέρχονται στα κύτταρα-στόχο.
Σίγουρα πάντως θα χρειαστούν περαιτέρω μελέτες για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Πώς λειτουργεί
H παρεμβολή RNA (RNAi) είναι ένας φυσικός μηχανισμός με τον οποίο ελέγχεται η λειτουργία ορισμένων γονιδίων στον άνθρωπο και σε πολλούς ακόμα οργανισμός.
Γενικά, το RNA (ριβονουκλεϊκό οξύ) είναι ένας χημικός ξάδελφος του DNA (δεσοξυριβονουκλεϊκό οξύ) και επιτελεί πολλές και σημαντικές λειτουργίες σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.
Μέσα σε όλα τα κύτταρα ενός οργανισμού, οι πληροφορίες που περιέχει το DNA μεταγράφονται σε ειδικά μόρια RNA (mRNA, αγγελιαφόρο RNA) και μεταφέρονται στο μηχανισμό που παράγει πρωτεΐνες (το ριβόσωμα).
Σχετικά πρόσφατα, το 1998, ανακαλύφθηκε ότι τα μόρια mRNA μπορούν να εξουδετερωθούν από άλλα μόρια RNA, τα οποία ονομάζονται μικρά RNA παρεμβολής, ή siRNA. Αυτή η εξουδετέρωση του mRNA ουσιαστικά μπλοκάρει την έκφραση του αντίστοιχου γονιδίου.
Πολλές φαρμακοβιομηχανίες, όπως οι Alnylam, Merck, Pfizer, Novartis και Roche, πειραματίζονται τώρα με μόρια RNA για την εξουδετέρωση γονιδίων που σχετίζονται με τον καρκίνο ή άλλες ασθένειες.
Αν και μέχρι σήμερα η μέθοδος βρίσκεται στα πρώτα πειραματικά στάδια, οι δύο Αμερικανοί επιστήμονες που ανακάλυψαν την παρεμβολή RNA, ο Αντριου Φάιρ και ο Κρεγκ Μέλο, τιμήθηκαν το 2006 με Νόμπελ Ιατρικής.